شایع ترین مفصلی که دچار استئوآرتریت می شود زانواست .
علت آرتروز یا ساییدگی مفصل زانو :
این بیماری ناشی از روند فرسودگی است که بطور طبیعی و با بالارفتن سن ایجاد می شود . البته تقریبا همیشه عواملی وجود دارند که موجب تسریع این روند می شوند . شایع ترین عامل چاقی است . بنابر دلایلی چاقی اثر سوء بر زانو دارد ولی چنین اثری را بر ران و مچ پا ندارد . سایر عوامل مهم مساعد کننده عبارتنداز : شکستگی که سبب ناهمواری سطوح مفصلی گردد ، بیماری قبلی که باعث آسیب دیدن غضروف مفصلی شود ( خصوصا آرتریت روماتوئید قدیمی یا آرتریت عفونی ) ، صدمه مکانیکی داخل مفصلی قدیمی نظیر پارگی منیسک یا استئوکندریت و در یک راستا نبودن تیبیا و فمور ( مثلا در نزدیک یا دور شدن زانوها به هم ناشی از هر علتی ) .
پاتولوژی آرتروز یا ساییدگی مفصل :
غضروف مفصلی فرسایش یافته و استخوان زیر آن اسکلروزه می شود . هیپرتروفی استخوان در کناره های مفصل سبب ایجاد خارهای استخوانی یا استئوفیتها می گردد . معمولا تمام مفصل گرفتار می شود اما تغییرات ممکن است عمدتا در یکی از مفاصل فمور – تیبیا یا پاتلوفمورال ایجاد شوند .
تظاهرات بالینی آرتروز یا ساییدگی مفصل زانو :
معمولا بیمار یک خانم چاق و مسن است . در اغلب موارد هر دو زانو گرفتار می باشد . درد مفصل بتدریج افزایش می یابد و پس از فعالیت غیر عادی ، بدتر می شود . ممکن است سائیده شدن مفصل در هنگام حرکت شنیده یا لمس گردد . علایم اغلب با فشار مختصر یا پیچش بدتر می شوند و معمولا یکی از عوامل مساعد کننده ای که قبلا ذکر شد ، وجود دارد .
در معاینه ، زانو بر اثر هیپرتروفی استخوان در کناره های مفصل و تشکیل یک رشته استئوفیت ، مختصری ضخیم شده است . افوزیون مایع در مفصل ، مگر پس از فعالیت زیاد ، بعید می باشد . حرکات تا حدی محدود شده و با کریپتاسیون خشنی همراه هستند . عضله چهار سر ران تحلیل می رود . در موارد شدید دفورمیتی بصورت والگوس یاواروس و درجاتی از فلکسیون ایجاد می گردد .
یافته های پرتو نگاری در آرتروز یا ساییدگی :
باریک شدن فضای مفصلی که در اکثر مفاصل اولین نشانه استئوآرتریت است ، در مورد زانو ، اغلب تا مراحل پیشرفته بیماری قابل مشاهده نمی باشد . اولین نشانه بارز استئوآرتریت زانو ، تیز یا زائده دار شدن کناره های مفصل بویژه دور کشکک و تیبیا می باشد . بعدا کاهش فضای مفصلی ایجاد شده و استئوفیتها در کناره های مفصل تشکیل می شوند .
استخوان زیر غضروف نیز دچار اسکلروز می گردد . در اغلب موارد تکه های آزاد بصورت کدورتهایی در داخل مفصل دیده می شوند ؛ بیشتر این تکه ها واقعا آزاد نبوده و به غشاء سینوویال متصل می باشند .
درمان آرتروز یا ساییدگی مفصل زانو :
با وجود آنکه تغییرات ساختمانی مفصل غیر قابل برگشت می باشد اما معمولا درمان علامتی در تخفیف علایم موثر است . موثرترین روش فیزیوتراپی می باشد . ورزش هایی به منظور تقویت عضله تحلیل رفته چهار سر ران ، انجام می دهند . گرما درمانی موضعی نیز اغلب بکار می رود . استحکام زانو عمدتا بستگی به عضله چهار سر ران دارد و در صورت قوی بودن این عضله ، حتی با وجود استئوآرتریت واضح ، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد .
استفاده از لیزر پرتوان نیز برای کاهش درد توصیه شده است.
تزریق داخلی مفصلی استروئید ، ژل یا هیالورونیک و اخیرا" تزریق اوزون می توانند موجب تسکین علایم گردند .
درمان جراحی – جراحی در موارد بسیار پیشرفته که درد شدید دائمی بویژه به همراه دفورمیتی وجود داشته باشد ، انجام می شود . نوع عمل بستگی به وضعیت بیمار دارد . روش های جراحی زیر بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند :
1 ) برداشتن تکه های آزاد 2 ) استئوتومی قسمت فوقانی تیبیا
3 ) برداشتن کشکک 4 ) تعویض مفصل و جایگزینی آن با مفصل مصنوعی 5 ) خشک کردن مفاصل .
در اینجا انیمیشنی زیبا که توسط کلینیک تخصصی دکتر ساعد رحیمی نژاد دوبله گردیده ، نمایش داده می شود.