اسپوندیلیت آنکیلوزان
( آرتریت ماری اشترامپل )
در اسپوندیلیت آنکیلوزان التهاب مزمنی وجود دارد که به تدریج موجب آنکیلوز استخوانی می شود . التهاب مزمن بیشتر در ستون مهره ها و گاهی در مفاصل بزرگ اندام ها دیده می شود .
علت :
علت این بیماری ناشناخته است . با وجود آن که گاهی این بیماری را "ستون مهره ی روماتوئیدی" می نامند اما جدا از آرتریت روماتوئید می باشد . شواهدی مبنی بر وجود زمینه ارثی وجود داشته و رابطه ای با برخی انواع آرتریت سرونگاتیو مزمن جوونیل در اعضای خانواده بیمار دیده می شود .
پاتولوژی :
بیماری همیشه از مفاصل ساکروایلیاک شروع می شود و معمولا از آنجا به سمت بالا گسترش می یابد تا مهره های کمری ، سینه ای و گردنی را گرفتار نماید . گاهی مفاصل هیپ یا شانه نیز گرفتار می شود . در غضروف مفصلی ، سینوویوم و لیگامان ها ، تغییرات مزمن التهابی دیده می شود که سرانجام استخوانی می شوند . پس از چند سال پروسه التهابی خاموش می شود .
علایم بالینی:
بجز مواردی محدود ، بیماری محدود به جوانان بوده و تقریبا همیشه در سنین 16 تا 25 سالگی شروع می شود . علایم اولیه عبارتند از درد قسمت تحتانی پشت و خستگی مفصلی . بعدا درد به سمت بالا انتشار می یابد . انتشار وسیع درد به یک یا هر دو پا نیز شایع است . در معاینه ، یافته اصلی عبارت است از محدودیت تمام حرکات در ناحیه گرفتار ستون مهره ها ( poker back ) .هنگامی که ناحیه سینه ای گرفتار می شود در اثر آنکیلوز مفاصل کوستو – ورتبرال میزان اتساع قفسه سینه به میزان قابل ملاحظه ای کاهش می یابد – اغلب به کمتر از5/ 2 سانتیمتر می رسد ( به طورطبیعی 5 / 7 سانتیمتر می باشد ) . در موارد معدودی مفاصل هیپ یا شانه نیز گرفتار می شود که با درد و محدودیت حرکتی همراه است .
تظاهرات رادیوگرافیک :
در مراحل اولیه ( fuzzing ) هر دو مفصل ساکروایلیاک وجود دارد به طوری که دیگر حدود مفصلی به طور وضوح مشخص نیست .
بعدا مفاصل ساکروایلیاک کاملا از بین رفته و در صورت پیشرفت بیماری ، مفاصل بین مهره ای در نواحی کمری ، سینه ای و حتی گردنی نیز دچار آنکیلوز استخوانی می گردند .
بررسی های آزمایشگاهی
در هنگام فعال بودن بیماری ،ESR افزایش می یابد . در 90 درصد موارد تست آنتی ژن HLA-B27 مثبت است .
تشخیص
بایستی اسپوندیلیت آنکیلوزان را از سایر علل درد پشت و سیاتیک افتراق داد . محدودیت قابل ملاحضه حرکات ستون مهره ها ، کاهش میزان اتساع قفسه سینه ، تظاهرات رادیو گرافیک تیپیک و افزایش ESR مشخص کننده می باشد .
سیر بیماری و عوارض
معمولا پس از ده تا پانزده سال پیشرفت بیماری متوقف شده و خشکی دائمی بر جای می ماند . میزان این خشکی بر حسب مورد متفاوت است . عوارض این بیماری عبارت است از فلکسیون ثابت ستون مهره ها ، عفونت های تنفسی و ایریدوسیکلیت که در موارد شدید ممکن است منجر به کوری شود.
درمان
درمان این بیماری رضایت بخش نیست زیرا هیچ روش درمانی شناخته شده ای وجود ندارد که بتواند روند بیماری را متوقف نموده و حرکات ستون فقرات را حفظ نماید . در بیشتر موارد درمان بر اساس داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی ( معمولا ایندومتاسین یا ناپروکسن ) می باشد . داروهای استروئیدی بجز در مواردی که عوارض چشمی ایجاد شده باشد ، نامناسب هستند .
بجز اقدامات مذکور ، بایستی درمان در جهت حفظ فونکسیون صورت گیرد . بایستی بیمار را بیشتر به انجام فعالیت توصیه نمود تا استراحت . بایستی بیمار عادت کند که به صورت طاق باز بر روی یک بستر سفت و تنها با یک بالش بخوابد تا از افزایش تغییر شکل فلکسیونی ستون فقرات جلوگیری شود .
در صورتی که به علت سهل انگاری بیمار ، فلکسیون شدید ایجاد شود می توان آن را با استئوتومی وج شکل مهره در ناحیه کمری اصلاح نمود .