پرولاپس دیسک گردنی
فتق دیسک بین مهره ای در مهره های گردنی بسیار ناشایع تر از ناحیه کمری است . این بیماری با درد و خشکی گردن , اغلب با تظاهرات نورولوژیک در اندام فوقانی و گاهی با علایم فشار روی نخاع مشخص می شود .
علت دیسک گردن
با وجود آنکه ضربه یک علت زمینه ساز است اما ممکن است در تمام موارد سابقه آن وجود نداشته باشد . احتمالا یک تغییر داخلی در ماده زمینه ای دیسک آن را مستعد پارگی و جابجایی می نماید .
پاتولوژی دیسک گردن
دیسک های بین مهره های پنج و ششم C5-C6 ) ( و بین مهره های ششم و هفتم ( C6-C7 ) شایع ترین دیسک های گرفتار هستند .دیسک از دو قسمت نوکلئوس پولپوزوس (که ژلاتینی است و در وسط دیسک قرار گرفته) و آنولوس فیبروز ( که فیبروزی است و در اطراف قرار گرفته ) تشکیل شده است. قسمتی از نوکلئوس پولپوزوس ژلاتینی از طریق شکافی که در ضعیف ترین قسمت آنولوس فیبروزوس ( قسمت خلفی – جانبی آن ) قرار دارد , بیرون می زند یا آنکه ممکن است خود آنولوس فیبروز جابجا شود . در صورتی که ضایعه خفیف باشد , بیرون زدگی موجب بر آمده شدن لیگامان طولی خلفی می شود که نسبت به درد حساس بوده و ایجاد درد موضعی گردن می نماید . در صورتی که ضایعه شدید باشد از طریق لیگامان , هرنیاسیون پیدا نموده و ممکن است بر روی اعصابی که در آن سطح از نخاع خارج می شوند ( پرولاپس پسترولترال ) یا گاهی بر روی خود نخاع ( پرولاپس مرکزی ) فشار وارد آورد . احتمالا بهبودی در نتیجه جمع شدگی و فیبروز ماده بیرون زده ایجاد می شود تا برگشتن آن بداخل دیسک . پرولاپس دیسک موجب تسریع روند دژنرسانس شده و زمینه ساز ایجاد استئوآرتریت در سالهای بعدی می گردد .
تظاهرات بالینی دیسک گردن
پرولاپس مرکزی : این ضایعه موجب بروز علایم تحت فشار قرار گرفتن نخاع شده و ممکن است با تومورهای نخاع یا سایر اختلالات نورولوژیک مرکزی اشتباه شود .
پرولاپس پسترولترال : تظاهر بالینی تیپیک به صورت زیر می باشد . به گردن بیمار ضربه ای وارد می شود – اغلب یک ضربه مستقیم یا یک فشار پیچشی – که ممکن است در ابتدا خفیف به نظر رسیده و موجب هیچ گونه ضایعه فوری نشود . چند ساعت یا چند روز بعد به سرعت خشکی گردن و درد شدیدی ایجاد می شود که با سرفه یا فشارهای مشابه تشدید می گردد . ساعتها یا روزها بعد درد بر روی شانه و تمام طول اندام فوقانی انتشار می یابد که درد در طول عصب گردنی حس شده و به طور مشخصی شدید است . انگشتان دچار پارستزی می شود . در معاینه برخی حرکات گردن در اثر درد محدود می شود اما حداقل در یک جهت ( اغلب فلکسیون و لترال ) آزاد است . در اندام فوقانی حرکات مفصلی کاملا آزاد می باشد , در محل توزیع یک عصب گردنی تحلیل خفیف عضلانی و اختلال حسی مختصر وجود دارد . رفلکس تاندونی مربوطه ( رفلکس بای سپس در ضایعات ( C5-C6 ) ؛رفلکس تری سپس در ضایعات ( C6-C7 ) ) کاهش یافته یا از بین می رود .
رادیوگرافی به طور مشخصی در حمله اول طبیعی می باشد اما اغلب باریک شدگی یکی از فضاهای دیسک ( معمولا C5-C6 یا C6-C7 ) را در دژنرسانس طول کشیده دیسک می توان دید .
ام آر آی ممکن است ماده جابجا شده دیسک و میلوگرافی یک نقص پرشدگی ( filling defect ) را نشان دهد .
تشخیص دیسک گردن
بایستی پرولاپس گردنی را از موارد زیر افتراق داد :
1 – سایر علل درد گردن
2 – سایر علل درد اندام فوقانی
ضایعاتی که ممکن است با پرولاپس دیسک گردنی اشتباه شوند همان مواردی هستند که در تشخیص افتراقی اسپوندیلوز گردنی ذکر گردید . فقط هنگامی تشخیص قطعی می گردد که شرح حال مشخص بیماری و علایم ضایعه در یک عصب گردنی منفرد وجود داشته باشد و یا بررسی دقیق سایر علل احتمالی رد شده باشد . ام آر آی یک تست اختصاصی است و میلوگرافی تشخیصی بندرت مورد استفاده قرار می گیرد مگر آنکه به وجود تومور نخاعی مشکوک باشیم یا آنکه علایم تحت فشار قرار گرفتن نخاع وجود داشته باشد .
سیر بیماری دیسک گردن
تمایل زیادی برای بهبودی خود بخود وجود دارد اما در اغلب موارد با شدت روبه کاهشی به مدت شش ماه یا بیشتر ادامه می یابد .
درمان دیسک گردن
درمان بستگی به نوع و شدت ضایعه در هر مورد دارد . در مواردی که علایم , مختصر می باشد احتمالا به درمانی بیش از داروی آنالژزیک خفیف نیاز نیست . موارد شدیدتر بویژه در مرحله حاد اولیه به درمان نیاز دارند . در صورتی که گردن , سفت و خشک شده و حرکات موجب تشدید درد گردن و اندام شود بهترین روش استفاده از گردن بند ( cervical collar ) است.
ممکن است درد شدید بوده و به درمان با آنالژزیک های نسبتا قوی نیاز داشته باشد . هنگامی که علایم حاد بتدریج کاهش یافت اغلب برای بازگردانیدن کامل حرکت , استفاده از فیزیوتراپی , ماساژ و ورزش های گردنی مفید می باشد .
برداشتن قسمت پسترولترال بیرون زده دیسک توسط عمل جراحی خطرناک بوده و انجام آن در موارد نادری قابل توجیه می باشد .
برای فهم بهتر ، فیلم آموزشی دیسک گردن که بصورت انیمیشنی زیبا بوده و توسط این کلینیک دوبله گردیده در زیر نمایش خواهیم داد.