ساییدگی مهره های گردنی ( استئو آرتروز)
ساییدگی مهره های گردنی شایع می باشند . در حقیقت این ضایعات تا حدودی در تمام افراد بالاتر از 50 سال دیده می شوند . گرفتاری از دیسک های بین مهره ای شروع شده و به طور ثانویه بر مفاصل بین مهره ای خلفی ( facet) اثر می گذارد ؛ این امر موجب درد و خشکی گردنی و گاهی علایم ارجاعی در اندام فوقانی می گردد .
علت آرتروز مهره های گردن
شروع تغییرات تخریبی اولیه اغلب در نتیجه تروما است . در سایر موارد این ضایعات تظاهری از روند طبیعی فرسودگی می باشند .
پاتولوژی آرتروز مهره های گردن
شایع ترین محل ایجاد آرتروز در سه مهره گردنی تحتانی است . ابتدا تغییرات در مفاصل بین مهره ای مرکزی ( بین تنه های مهره ای ) و سپس در مفاصل بین مهره ای خلفی ( fact ) ایجاد می شود . در مفاصل مرکزی باریک شدگی دژنراتیودیسک بین مهره ای وجود داشته و واکنش استخوانی در حاشیه های مفصلی منجر به تشکیل استئوفیت یا زائده های استخوانی می شود . در مفاصل بین مهره ای خلفی تغییرات همانند استئوآرتریت در سایر مفاصل دو مفصلی می باشد . این تغییرات عبارتنداز تخریب غضروف مفصلی و تشکیل استئوفیت ها ( زائده های استخوانی ) در حاشیه های مفصلی .
آثار ثانویه : استئوفیت ها به طور شایعی موجب محدود شدن سوراخ بین مهره ای و کاهش فضا برای عبور اعصاب گردنی می شوند . در صورتی که اندازه این فضا به میزان بیشتری کاهش یابد ممکن است علایم تحت فشار قرار گرفتن عصب ظاهر شود . در موارد نادری ممکن است خود نخاع در نتیجه فشار استئوفیت ها در داخل ستون فقرات دچار آسیب گردد .
علایم بالینی آرتروز مهره های گردن
محل بروز علایم در گردن , اندام فوقانی و یا در هر دو ناحیه می باشد . علایم گردنی بیشتر به صورت درد مبهم در قسمت پشت گردن , احساس خشکی و سائیدگی در هنگام حرکت می باشد .
معمولا این بیماران تا حدودی مستعد به تشدید دوره ای علایم می باشند که احتمالا از حرکات مکرر ناشی می شود . ممکن است یک درد ارجاعی ( referred pain ) مبهم در ناحیه شانه انتشار یابد و یا آنکه ممکن است علایم جدی تری در نتیجه آسیب یک یا چند عصب گردنی در محل سوراخ بین مهره ای ایجاد شود . تظاهر اصلی تحریک ریشه عصبی به صورت درد انتشاری ( radiating pain ) در طول عصب یا اعصاب گرفتار می باشد که اغلب به انگشتان می رسد . به علاوه ممکن است در دست پارستزی به صورت خارش و سوزش یا سوزن سوزن شدن و خواب رفتگی ایجاد شود . ایجاد ضعف عضلانی قابل توجه ناشایع است .
در معاینه عضلات پشت گردن ممکن است تا حدودی حساس باشند اما دچار اسپاسم نیستند . حرکات به میزان قابل توجهی کاهش نمی یابند مگر در هنگام تشدید حاد علایم یا هنگامی که تغیرات دژنراتیو بسیار پیشرفت می نمایند . ایجاد کریپیتاسیون قابل سمع در هنگام حرکت شایع می باشد . در اندام فوقانی وجود ضعف حرکتی یا اختلال حسی نادر می باشد . با این وجود کاهش یک یا چند رفلکس تاندونی تا حدودی شایع است .
تظاهرات رادیوگرافیک آرتروز مهره های گردن
در رادیوگرافی باریک شدگی فضای دیسک بین مهره ای و تشکیل استئوفیت ها در حاشیه های مهره بویژه در لبه قدامی دیده می شود . بهترین روش برای نشان دادن فشار استئوفیت بر روی سوراخ بین مهره ای استفاده از نماهای مایل می باشد .
تشخیص آرتروز مهره های گردن
بایستی این بیماران را از سایر علل درد گردن و درد اندام فوقانی افتراق داد . سایر علل درد گردنی شامل فتق دیسک بین مهره ای , دنده گردنی ،سل یا عفونت پیوژنیک و تومورهایی هستند که ستون فقرات را درگیر می نمایند .
سایر علل درد اندام فوقانی عبارتند از : ضایعات شبکه عصبی , تومورهای دهانه فوقانی قفسه سینه ( pancoast ) ؛ دنده گردنی ،پرولاپس دیسک بین مهره ای , ضایعات شانه با درد انتشاری در قسمت فوقانی بازو , ضایعات استخوانی مانند تومور , ضایعات آرنج مانند آرنج تنیس بازان ( tennis elbow) , درگیری عصب اولنار در آرنج یا تحت فشار قرار گرفتن عصب مدیان در مچ دست .
عوارض آرتروز مهره های گردن
در صورتی که کانال نخاعی به میزان قابل توجهی توسط استئوفیت ها باریک شود ممکن است نخاع دچار آسیب شده و هر چهار اندام و احتمالا مثانه گرفتار شوند . این عوارض وخیم اما ناشایع می باشند .
درمان آرتروز مهره های گردن
با وجود آنکه ممکن است علایم آرتروز گردنی برای ماهها باقی مانده و تغییرات ساختمانی دائمی ایجاد شود اما این علایم تمایل زیادی دارند که خود بخود بهبود یابند . بنابراین هدف از درمان کمک به بهبودی طبیعی التهاب یا ادم بافتهای نرم است . در ، موارد خفیف این اقدامات عبارتند از داروهای مسکن و شکل های مختلف فیزیوتراپی ( گرمای رادیانت , اولتراسوند , ماساژ ، کشش گردن و ورزشهای ایزومتریک ) . همانطور که در شکل نشان داده شده دست را در جهتهای مختلف به سر فشار داده و بمدت ده ثانیه بدون ایجاد حرکت فشار داده میشود. این حرکت ده بار تکرار میشود. این ورزش برای تقویت عضلات گردن و کاهش درد آرتروز گردن بسیار موءثر می باشد. ,
. گاهی استفاده از مانیپولاسیون توصیه می شود اما در هنگامی که استوفیت های وسیع وجود داشته باشد این کار خطرناک است زیرا می تواند منجر به آسیب نخاعی شود . بنابراین بایستی این عمل با احتیاط زیاد و توسط فردی ماهر صورت گیرد . در موارد شدیدتر صلاح این است که از استراحت و گردن بند مناسب که بایستی بر حسب شدت بیماری به مدت حدود دو تا چهار هفته پوشیده شود استفاده نمود . در موارد نادری که نخاع تحت فشار قرار می گیرد ممکن است جراحی اجتناب ناپذیر باشد .